Skip to main content

Historie Protestantse Gemeente in Vorden

Afbraak Kosterswoning

Bouw Nieuwe Kerk 1952 2

Dr AJW Monnik 1896

Ds A J Tenkink 1893 1913

Geref Pastorie En Kosterswoning 1890

H Bijenhof Eerste Koster

Interieur Geref Kerk 1889

Knapenvereniging 1933

Na de Reformatie, die in Vorden in 1602 leidde tot het ontstaan van de Nederduitse Gereformeerde Kerk, volgden veranderingen in het kerkelijk leven. Een deel van de Vordenaren volgde de Reformatie, een ander deel bleef rooms- katholiek. De scheiding tussen kerk en staat die in de Franse tijd (1795-1813) ontstond, werd in 1816 bevestigd onder koning Willem I en leidde tot de nieuwe naam Nederlandse Hervormde Kerk.

De Nederlands Hervormde Kerk bood onderdak aan vele gelovigen van zeer orthodox tot vrijzinnig.

Door verandering van denkwijzen ontstonden er toch gevoelens bij gemeenteleden, dat de vrijere verkondiging van het Woord niet de juiste geloofsbeleving was.

Ontstaan Christelijk Gereformeerde Kerk

In 1834 ontstond er een afscheiding, in gang gezet door ds. H. de Cock van Ulrum, Groningen. Hij greep voor de verkondiging terug op de aloude rechte leer. Dit sprak zeer velen aan, zodanig dat verscheidene kerkelijke gemeentes zich afscheidden van de Hervormde kerk. In de Achterhoek werd deze beweging vooral geleid door ds. Albertus van Raalte. Het besluit werd vastgelegd in een 'Akte van Afscheiding en Wederkeering'. De 2 groepen die hierna ontstonden gingen in 1869 samen onder de nieuwe naam 'Christelijk Gereformeerde Kerk'.

Ontstaan Nederduitsch Gereformeerde Kerk

De modernisering bleef doorgaan, ook in de verkondiging. Doordat in 1885 ca. 80 ouderlingen en diakenen door de landelijke kerk geschorst werden, vormde zich een groep gelovigen die zich ‘klagers’ noemden, oftewel ‘dolerenden’. De Doleantie was begonnen met als grote leider ds. Abraham Kuyper, die als politicus de Anti-Revolutionaire Partij oprichtte in 1879. De groep dolerenden noemde zich Nederduitsch Gereformeerde Kerk.

De Kerkelijke Kas

Om rechtspersoonlijkheid te krijgen werd op 16 juli 1888 de vereniging 'De Kerkelijke Kas' opgericht, die de opdracht kreeg kerkelijke goederen te verwerven, met name een kerkgebouw. Voorzitter was de destijd in Vorden als gemeentelijk huisarts werkzame dr. A.J.W. Monnik, woonachtig op villa Wiemelinkskamp aan de Zutphenseweg. (Op die plek werd in 1976 het nieuwe Rabobankkantoor gebouwd, waarin sinds 2020 de COOP gevestigd is). Het verenigingsbestuur vergaderde veelal in de zaal op ‘Villa Nuova’ waar mr. D. Engelberts woonde.

Bouw van kerkgebouw

Het bestuur ging voortvarend te werk, er werd een perceel grond gekocht aan de Zutphenseweg, dat in bezit was van dr. Monnik. Architect Richter uit Winterswijk kreeg opdracht een kerkgebouw met kosterswoning en consistorie te ontwerpen. Na verschillende aanpassingen en bezuinigingingsvoorstellen werd uiteindelijk het laatst getoonde ontwerp goedgekeurd, de kosten werden begroot op fl. 4200,-. In de ontworpen kerk was plaats voor 400 gelovigen, in overleg werden er 250 zitplaatsen gecreëerd, evt. aanvullen zou eenvoudig kunnen.

De financiering kwam rond door vele bijdragen van de gemeenteleden en omliggende kerkgenootschappen. Ook zorgde het ‘plaatsengeld’ voor de nodige pecunia.

Na de aanbesteding die gewonnen werd door H.J. Mulderije uit Vierakker kon de bouw beginnen. Het metselwerk werd uitgevoerd door J. Bielderman (Vorden) en H. Wesseling (Vierakker), het loodgieterswerk door H. Emsbroek (Vorden), het smidswerk door H. Barendsen (Vorden) en het schilderwerk door Lenselink uit Hengelo.

De inventaris van ‘het lokaal” (dat stond aan de Nieuwstad, achter een woning voorbij de leerlooierij) waar tot dan toe de diensten gehouden werden, werd verkocht; de opbrengst werd besteed aan nieuwe verlichting in de kerk.

Koster

De heer H. Bijenhof werd benoemd als koster tegen een tractement van fl. 30,- per jaar, de huur van de kosterswoning bedroeg fl. 50,- per jaar!

Ontstaan Gereformeerde Kerk Vorden

Na fusie van de Christelijk Gereformeerde Kerk (1834/1869) en de Nederduitsch Gereformeerde Kerk (1888) ontstond de nieuwe naam Gereformeerde Kerk in Vorden.

Kerkgebouw in gebruik genomen

Het nieuwe kerkgebouw werd op 18 augustus 1889 in gebruik genomen, evenals de kosterswoning. De nieuwe pastorie kwam in 1891 gereed. De beroepen kandidaat ds. A.J. Tenkink uit Winterswijk nam het beroep aan en deed zijn intrede op 30 april 1893.

Nieuw kostersechtpaar

De jaren die volgden gingen zonder grote problemen voorbij. Met enige regelmaat kwamen de tractementen van predikant en koster ter sprake. Meestal gevolgd door een aanpassing/verhoging.

In 1933 werd het echtpaar Groot Enzerink-Joolink tot koster benoemd. Hiervoor moest de kosterswoning wel aangepast worden: de huiskamer werd fietsenwinkel, er kwam een pomp en stenen wc. De familie Groot Enzerink was in de oorlogsjaren nauw betrokken bij het verzet. Vader Berend (‘Bervo’) en zoon Henk werden regelmatig gezocht en door de Duitsers gevangen gezet. Zij beiden kwamen ook weer vrij.

Nieuw kerkgebouw

Wegens de voortdurende groei van het aantal leden, werd in 1942 een bouwcommissie voor een nieuwe kerk benoemd. In 1952 werd de eerste steen gelegd van de door architectenbureau Rijken en Abbink te Enschede ontworpen nieuwe kerk, die 400 zitplaatsen kreeg. In de jaren 50 werd er een nieuw orgel, gebouwd door de fa. Reil te Heerde, geïnstalleerd.

Fusie Gereformeerde Kerk en Hervormde Gemeente

In de jaren 60 werd geregeld overlegd met de Hervormde Gemeente van Vorden om samen diensten te houden, ook vond kanselruil plaats. Het heeft nog tot november 2008 geduurd voordat er een federatie werd gevormd met de Hervormde gemeente.

De bij tijd en wijle moeizame gesprekken over een fusie kostten veel tijd en energie, maar op 29-10-2017 kon de fusie bekend gemaakt worden. De Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente van Vorden werden samen Protestantse Gemeente Vorden. Wat meer dan 100 jaar gescheiden was geweest, herenigde zich in een prachtige kerkdienst die begon in de Gereformeerde kerk en afgesloten werd in de Dorpskerk.

Predikanten

Gereformeerde Kerk Vorden

Hervormde Gemeente Vorden

Overzicht predikanten Hervormde Gemeente te Vorden

Protestantse Gemeente Vorden

Ds. J. Kool

Intrede 29-10-2017

Herkomst: Hervormde Gemeente Vorden
Emeritaat 2018

ds. F.W. Brandenburg

Intrede 29-10-2017

Herkomst: Halle (Gld)
Emeritaat februari 2021

ds. R. den Hertog

Intrede 24-02-2019

Herkomst: mobiliteitspredikant
Huidige predikant